[ Pobierz całość w formacie PDF ]

innych zaś wysoce krępująca, by mogli subtelniejąc starają się tylko ojej zaspokojenie.
chłostać ją bezlitośnie, łatwa do poprawy, by Próżność jest podziwem dla samego siebie,
śmiech zdał się na coś, niezawodna w swych zakorzenionym w podziwie, jaki wywoływać
nowych wcieleniach, by nie brakło powodu do mniema się u innych, jest tedy wytworem życia
śmiechu, nieodłączna od życia społecznego, społecznego. Jest czymś bardziej naturalnym,
chociaż nieznośna dla społeczeństwa, zdolna bardziej rozpowszechnionym i głębiej
wreszcie do połączenia się ze wszystkimi wrodzonym niż egoizm, ponieważ egoizm
wadami, a nawet z pewnymi cnotami, aby poskramia często sama natura, podczas gdy z
przybrać wszelką możliwą do wyobrażenia próżnością może sobie poradzić wyłącznie
formę. Ileż więc pierwiastków trzeba stopić refleksja. Nie sądzę, abyśmy na świat
razem! Uczony parający się chemią duszy, przychodzili z wrodzoną skromnością, chyba
któremu powierzono by przygotowanie równie że zechcemy nazwać skromnością jakąś czysto
subtel- fizyczną nie-
207
ao6
Tego rodzaju pracę śmiech wykonuje nie-
śmiałość, bliższą zresztą dumy, niżby się
ustannie. I w tym sensie można by rzec, że
myślało. Prawdziwa skromność może być
śmiech jest swoistym lekarstwem na próżność
jedynie rozmyślaniem nad próżnością. Rodzi
i że próżność jest wadą istotnie komiczną.
ją widok złudzeń, których ofiarą padają inni,
Gdyśmy rozprawiali o komizmie form i
oraz obawa, że się pobłądzi samemu. Jest
ruchów, to wykazaliśmy, w jaki sposób tai;i to
podobna do przezorności właściwej nauce
a taki prosty i sam przez się śmieszny obraz
przez wzgląd na to, co się mówi i co się myśli o
może przeniknąć do bardziej złożonych
sobie. Cała składa się z poprawek, z
obrazów i użyczyć im nieco ze swojej
retuszów. Jest cnotą nabytą.
komicznej mocv; to pozwala niekiedy tłuma-
Nie jest łatwo rzec, w której dokładnie
czyć najwyższe formy komizmu formami naj-
chwili dążność do skromności oddziela się od
prostszymi. Atoli odwrotna operacja odbywa
lęku przed śmiesznością. Atoli ten lęk oraz ta
się jeszcze częściej i dość płaskie efekty
dążność są w zaczątku złączone ze sobą.
komiczne należy łączyć z zaniżeniem bardzo
Pełne badania nad złudzeniami próżności i
subtelnego komizmu. Próżność, ta wyższa
ciążącą nad nimi śmiesznością rzuciłyby
forma komizmu, jest elementem, którego
pewnego dnia światło na, teorię śmiechu.
zawsze, choć mimowiednie szukamy w każ-
Można by wówczas zobaczyć, jak śmiech
dym przejawie ludzkich poczynań. A szukamy
pełni z niezwykłą regularnością jedną ze
jej choćby tylko po to, żeby się z niej pośmiać.
swych głównych funkcji, którą jest przywoły-
Zaś wyobraz
nia nasza umieszcza ją zazwyczaj
wanie do przytomności wszystkich roztar-
tam, gdzie jej nie potrzeba. Z tą zasadą być
gnionych miłości własnych i uzyskiwanie tą
może należałoby powiązać całkiem
drogą możliwie największego uspołecznienia '
niewybredne efekty komiczne, które
harakterów. Można by zobaczyć, jak próżność,
psychologowie w sposób niewystarczający
która jest naturalnym wytworem życia
tłumaczą przez kontrast: oto mały człowie-
społecznego, sprawia jednak kłopot społe-
czek, który pochyla głowę przechodząc przez
czeństwu; podobnie niektóre lekkie trucizny,
ogromne drzwi, albo dwóch ludzi, olbrzym i
wydzielane stale w ludzkim organizmie,
karzełek, którzy maszerują raz
no trzymając
zatrułyby go z czasem, gdyby inne wydzieliny
nie neutralizowały ich wpływu.
208 209
Istnieją wszelako ramy już gotowe, usta-
się pod rękę. Przypatrując się z bliska temu
nowione przez społeczeństwo i dla społeczeń-
ostatniemu obrazkowi zapewne zauważysz,
stwa niezbędne, skoro jest ono oparte na
czytelniku, jak ta mała osóbka zdaje się czynić
wysiłki, by wspiąć się na wyżyny drugiej, jak podziale pracy. Mam na myśli tutaj rzemiosła,
żaba, która chciałaby dorównać wołowi. funkcje i profesje. Każda profesja obdarza tych,
którzy do niej wchodzą, pewnymi duchowymi
przyzwyczajeniami oraz szczególnymi cechami
m
charakteru, dzięki którym upodabniają się do [ Pobierz całość w formacie PDF ]