[ Pobierz całość w formacie PDF ]
133
murowany pałac - miejscowość Kónigstetten, nocleg 9/10 IX,
134
weneracyją - czcią.
135
Erit Victor Joannes - Jan będzie zwycięzcą.
136
podobne wydarzenie opisuje zaufany dworzanin króla Jana III,
Francois Paulin Dalerac, uczestnik wyprawy wiedeńskiej, w ksią\ce
Les anegdotes de Pologne ou Memoires secretes du Regne de Jean
Sobieski III du nom (Amsterdam 1699), ale lokuje je w innym czasie,
gdy\ w cztery dni po bitwie wiedeńskiej. Obraz Matki Boskiej Lore-
tańskiej odnaleziony w ruinach wioski Wichau miał dwa następujące
napisy: In has imagine Mariae vinces Joannes" ( W tym obrazie
Marii zwycię\ysz, Janie") oraz In has imagine Mariae Victor ero
Joannes" ( W tym obrazie Marii, ja, Jan, będę zwycięzcą").
137
w sobotę - 11 IX. Dyakowski zgubił w swej relacji piątek,
kiedy trwał dalszy przemarsz wojska przez Las Wiedeński, zakończony
osiągnięciem miejscowości Kirchbach; król tego dnia znajdował się
przy wojskach austriackich.
138
wielkie pół mili od Wiednia - 4',5 km. Król znajdował się
wówczas przy piechocie, na lewym skrzydle wojsk polskich, w Drei-
markstein.
139
abszkurd - munsztuk.
140
tutiuniów - tytoni.
141
Ernst Rudiger von Starhemberg (1635-1701), generał-feldmar-
szałek austriacki, dowódca obrony Wiednia.
142
Marek Matczyński (1631-1697), koniuszy kor. od 1676, woj.
bełski od 1684, pózniejszy podskarbi kor. i woj. ruski; Warę\ -
m. w pow. sokalskim, fundacja kościoła i kolegium pijarskiego nastą-
piła w 1688 r.
143
interregnum - bezkrólewia.
144
masztalirz - opiekun stadniny i wozowni.
145
corpulentus - tęgi, otyły.
146
circiter - około.
147
excytarz - budzik.
148
mense stół ołtarzowy.
149
Ambro\y Skopowski, dominikanin, spowiednik i kaznodzieja Jana III;
obserwant - ścisłej reguły.
150
Drugą mszę, ju\ na Kahlenbergu, odprawił ks. Marco d'Aviano.
Na jej pamiątkę na specjalnej tablicy umieszczony został wiersz fran-
cuski :
lei les bras en croix, au pled du meme autel,
Sobiesky pendant tout le saint sacrifice
Pour vaincre Ottomans invoca l'Eternel,
Oui deux heures apres aux Chretiens fut propice
En rendant a jamais son grand nom immortel.
(To tu, zło\ywszy w krzy\ ręce, u ołtarza stóp,
Sobieski w czas mszy świętej błagał Przedwiecznego,
By zwycięstwo chrześcijan Otomanom dało grób,
Co w dwie godziny pózniej sprawiła łaska Jego
Imię króla na wieki nieśmiertelne uczynił Bóg)
(przekład poetycki L. Ignaszewskiego)
151
Ite, missa est... vinces Joannes - idzcie, msza skończona... zwy-
cię\ysz Janie.
152
profecyja wró\ba.
153
importum - niedorzeczność.
154
chorągwią... erygowaną - z chorągwią wystawioną.
155
Władysław Denhoff (zm. 1683), woj. pomorski od 1677 l pod-
skarbi ziem pruskich od 1679, ojciec Stanisława, woj. pofftckiego (nie:
pomorskiego), hetmana polnego lit. od 1709 r.
156
secundo voto w drugim o\enku.
157
Maria Zofia Sieniawska (1648-1717), córka Adama Sieniaw-
skiego (zm. 1726), hetmana w. kor. od 1706 i kasztelana krakow-
skiego.
158
spod umbry - zza zasłony.
159
respektem kommendy - zgodnie z rozkazem.
160
o precedencyją kontrując - spierając się o pierwszeństwo; opo-
wieść Dyakowskiego bałamutna, gdy\ kolejność atakowania była usta
lona wcześniej i potwierdzona rankiem 12 IX przed mszą.
161
Karol Leopold (1643-1696), ks. lotaryński, \onaty z Eleonorą
wdową po królu Michale Wiśnłowieckim, kilkakrotny kandydat do ko
rony polskiej (m.in. konkurent Jana Sobieskiego), dowódca armii au
striackiej.
162
karacenę - tu rodzaj czapraka końskiego zrobionego ze skór
lub grubego płótna, do którego przyszyte są metalowe łuski.
163
kirysiem - zbroją karacenową.
164
w szarym (w niektórych wydaniach Diariusza - czarnym) kon-
tuszu grodetorowym - z cię\kiego jedwabiu. Według Wespazjana Ko
chowskiego król ubrany był w biały \upan z chińskiego jedwabiu
i ciemnoniebieski kontusz.
165
dla dystynkcyji - dla rozró\nienia.
166
Aleksander Sobieski (1677-1714), najmłodszy syn Jana III
w wyprawie wiedeńskiej oczywiście nie brał udziału, ale był nominał
nym rotmistrzem swej chorągwi husarskiej.
167
Zygmunt Zwierzchowski, podkomorzy i chorą\y łom\yński, jako
porucznik bezpośredni dowódca chorągwi królewicza.
168
perspektywę, a rekognoskując - lunetę i rozpoznając,
169
sejwan (tur. sajwan) - namiot bez ścian bocznych, płaski, u\y-
wany tylko dla ochrony przed słońcem.
170
prekaucyją - z ostrze\eniem.
171
chorągiew liczyła tylko 149 koni.
172
d\ydami - dzidami.
173
karawaki - krzy\a o podwójnych ramionach mającego na sobie
7 mniejszych krzy\yków i 18 liter początkowych modlitw w języki
łacińskim.
174
z koniektur - z domysłów, z przypuszczeń.
175
Jan Woyna, podczaszy mścisławski.
176
inferowaliśmy - wnosiliśmy, wnioskowaliśmy.
177
pretendował - zabiegał.
178
posłów... się akomodujących - wysługujących się.
179
reformacyja - tu: zabezpieczenie posagu królowej.
180
przy kontradykcyji - przy przeciwnym zdaniu, przy sprzecznej
opinii.
181
Szczęsny Kazimierz Potocki (zm. 1702), woj. sieradzki od
1669, hetman polny kor. od 1692, kasztelan krak. i hetman w. kor.
od 1702. Atak dwóch chorągwi pod jego wodzą równie\ miał charak-
ter rekonesansu.
182
starszy brat Stanisława - Józef Potocki (zm. 1752), woj. ki-
jowski od 1702, hetman w. kor. od 1735 i kasztelan krak. od 1748.
183
Stanisław Potocki (zm. 1683), syn Andrzeja, rotmistrz królew-
ski, star. halicki i kołomyjski. Pamięci Stanisława Potockiego poświę-
cona została tablica w kościele franciszkanów w Wiedniu, ufundowana
przez najwierniejszych jego współtowarzyszy" - pułkownika. Jana Po-
nikowskiego, miecznika nurskiego, i rotmistrza Stanisława Paradow-
skiego.
184
misiurka - hełm posiadający płytkie denko, do którego przy-
czepiona była gęsta metalowa siatka spadająca na kark i ramiona,
nazywana czepcem.
183
Atanazy Miączyński, rotmistrz królewski, właściciel chorągwi
pancernej i pułku, dragonii, star. łuckł, podskarbi nadw., woj. wołyń-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]