[ Pobierz całość w formacie PDF ]
narażeni są użytkownicy tych urządzeń.
Spróbujmy wyjaśnić wpierw kwestię wpływu świecenia ekranu na narząd wzroku. Ze studiów dostępnej
literatury wynika, że samo świecenie ekranu w monitorach komputerowych jest praktycznie zminimalizowane:
w wypadku tzw. ekranu negatywowego tło jest ciemne, świecą na nim jedynie znaki literowe i cyfrowe ze
stosunkowo niewielką intensywnością, sprzyjającą dobrej czytelności, nadto regulowaną zależnie od
indywidualnych upodobań osoby pracującej. W wielu typach monitorów można w dowolnym momencie
zmienić negatywowy obraz na pozytywowy (czarny tekst, jasne tło), pozwalający uzyskać większy kontrast
pomiędzy znakami a tłem.
Dla większości zastosowań ekranu komputerowego, a zwłaszcza gdy chcemy pracować na tekstach, duży i
ostry czarno-biały obraz całkiem wystarcza. W najnowszym komputerze osobistym "NeXT" (zob. "Wiedza i
%7łycie" 4/89) ekran zawiera 832 linie po 1120 punktów, co daje około miliona punktów na monitorze i...
doskonały obraz.
Kolor, czyli kompozycja trzech podstawowych barw - czerwonej, zielonej i niebieskiej, zawsze oznacza
pogorszenie ostrości, co podczas pracy z tekstem męczy wzrok i jest bardzo uciążliwe.
Wśród monochromatycznych (jednobarwnych) ekranów najkorzystniejszy wydaje się monitor z ekranem w
kolorze zielonym. Wynika to stąd, że światło o tej barwie przyjmowane jest przez wzrok z najmniejszym
wysiłkiem. Do pracy z tekstami zaleca się też monitory w kolorze miodowym (bursztynowym), przy którym
również wzrok mniej się męczy.
W każdym wypadku luminancja ekranów w monitorach komputerowych jest w sposób istotny ograniczona,
będąc przeciętnie około 10 razy mniejsza niż w monitorach telewizyjnych. Dlatego w opracowaniach
dotyczących monitorów komputerowych nie ma informacji o wpływie na narząd wzroku impulsowego
charakteru ich świecenia.
Komputerowe monitory ekranowe mimo swej nowoczesności mają kilka wad, jeśli chodzi o higienę pracy z
nimi. Wyniki licznych badań nie pozostawiają wątpliwości, że w bezpośrednim sąsiedztwie monitora występuje
pole elektromagnetyczne i promieniowanie rentgenowskie. Ich natężenie osiąga wprawdzie wielkości znacznie
mniejsze niż dopuszczają normy, ale jednocześnie obowiązujące w wielu krajach ustawodawstwo zawiera
zakazy lub ostrzeżenia przed zatrudnianiem przy monitorach kobiet w ciąży. Warto również dodać, że stała
praca przy obsłudze tych urządzeń zaliczana jest do prac w szczególnych warunkach i uprawnia do
podwyższonych świadczeń emerytalnych lub rentowych oraz do wcześniejszego przejścia na emeryturę (zob.
Dz.U. 1983 nr 8 póz. 43).
49
%7łyjąc w epoce tworzyw sztucznych nieraz mamy okazję obserwować powstawanie mikrowyładowań, o czym
świadczą słyszalne trzaski i malutkie iskierki np. przy zdejmowaniu swetra lub bluzki. Trzaski powodują
ładunki elektrostatyczne o potencjale około 3000 V, mikroiskrzenie - o potencjale około 6000 V. Człowiek
poruszający się w suchym pomieszczeniu wyłożonym wykładziną z tworzyw sztucznych może zebrać w ciągu
kilku godzin ładunek o potencjale około 12 000 V. Operator komputera czy też użytkownik komputera
(terminalu) w bibliotece, po kilku godzinach pracy zostaje naładowany ładunkiem o potencjale około 20 000 V.
Wielkość ładunku zależy od rodzaju ubrania, wilgotności i czystości powietrza oraz zródeł elektrostatycznych,
jakimi są ekrany monitorów, wykładziny podłogowe itp. Wprawdzie urządzenia elektroniczne są zabezpieczone
konstrukcyjnie przed wyładowaniami, ale tylko do pewnych granic (do potencjału około 1500 V). Tak więc
ładunek operatora (czytelnika) może zniszczyć komputer (pamięci RAM, procesor), a w najlepszym wypadku
spowodować wadliwą jego pracę (przekłamania danych, skasowanie zawartości pamięci RAM itp.).
Kumulowane ładunki elektrostatyczne mają także duży wpływ na samopoczucie użytkowników - mogą
powodować podenerwowanie, senność, bóle głowy i duszności, a także zmiany w sposobie i szybkości
odbierania bodzców zewnętrznych.
Sposobem zapobiegania gromadzeniu się takich ładunków jest natryskiwanie powierzchni (podłogi, ściany,
sufity) preparatami antystatycznymi i powlekanie ekranów monitorów, obudów itp. warstwami takich
preparatów. W Polsce, jak stwierdzają niektórzy autorzy (K.K. Kowalski), sprawa ta jest niedoceniana lub w
ogóle nie brana pod uwagę.
Podczas pracy monitora wytwarza się nie tylko pole elektromagnetyczne, ale również promieniowanie
rentgenowskie. Jest ono wprawdzie skutecznie absorbowane przez szkło ekranu i jego natężenie nie przekracza
na zewnątrz poziomu tła, ale w wypadku nieprawidłowej eksploatacji monitora, np. zdjęcia tylnej osłony,
dawka promieniowania X może osiągnąć nawet wielkość kilkudziesięciu miliremów na godzinę.
Zwraca się również uwagę na fakt, że ekran monitora będący pod wysokim napięciem dodatnim rzędu 14-25
kV może być silnym wychwytywaczem ujemnych jonów lekkich (tlenu), które odgrywają istotną rolę w
procesie oddychania. Jest to ważna sprawa zwłaszcza wówczas, gdy w jednym pomieszczeniu o słabym
dopływie świeżego powietrza znajduje się dużo monitorów.
Wobec powyższych ujemnych stron pracy z monitorem ważnym zagadnieniem staje się odpowiednie jej
zorganizowanie. Oto kilka wskazówek:
" ekran monitora powinien siÄ™ znajdować 10-20° poniżej poziomu linii wzroku;
" obraz na ekranie powinien być ostry, kontrastowy i stabilny;
" na ekranie nie powinny być widoczne żadne odblaski (ograniczają je m.in.: osłonięte okna, odpowiednio
ustawione monitory, tj. równolegle do linii okien - bokiem, oprawy rozpraszające światło);
" oświetlenie pomieszczenia powinno wynosić 500-600 lx, oświetlenie miejscowe zaś dostosowane
indywidualnie do wymagań użytkownika;
" podczas pracy z komputerem co 1,5-2 godziny należy robić przerwę trwającą 5-15 minut;
" należy starać się zmniejszyć natężenie pola elektromagnetycznego w otoczeniu monitorów np.
wprowadzając na ekran przezroczystą uziemioną osłonę elektrostatyczną. Gdy jej nie ma, przed
dotknięciem komputera powinno się najpierw dotknąć... kaloryfera.
Wniosek, jaki wypływa z dotychczasowych rozważań, nakazuje traktować higienę czytania jako ważny
komponent efektywności procesów umysłowych. Przy szybkim czytaniu są one intensywne i wymagają
odpowiednich warunków, które zapewnimy, jeśli będziemy przestrzegać przedstawionych tu zasad higieny.
Za miesiąc - w ostatnim odcinku naszego kursu - omówimy sposoby trenowania umiejętności szybkiego
czytania.
50
Kurs szybkiego czytania (9)
Jak trenować
Z tego, co dotychczas powiedziano wynika, że czytanie jest procesem przebiegającym według swoistych zasad.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]